Przedawnienie zobowiązania podatkowego to jedno z najważniejszych narzędzi ochrony praw podatnika. Zasadniczo zobowiązania podatkowe przedawniają się po upływie 5 lat licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku. Nierzadko jednak organy podatkowe, jeszcze przed złożeniem przed podatnika skargi na decyzję do wojewódzkiego sądu administracyjnego, wszczynają postępowania egzekucyjne. Zaś podejmowane w toku egzekucji czynności przerywają bieg terminu przedawnienia, co oznacza, że ten 5-letni termin biegnie od początku.
Jednak nawet po latach może okazać, że egzekucja nie miała wpływu na termin przedawnienia i termin przedawnienia upłynął. Ma to miejsce w przypadku uchylenia ostatecznej decyzji podatkowej, na podstawie, której wystawiono tytuły wykonawcze. Tak uznał chociażby Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 26 lutego 2018 r., sygn. I FPS 5/17, wskazuję, że „Uchylenie decyzji ostatecznej w zakresie określenia zobowiązania w podatku od towarów i usług i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania powoduje unicestwienie materialnoprawnego skutku zastosowania środka egzekucyjnego w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia na podstawie art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej”.
Mówiąc prościej, jeśli organ podatkowy zastosował środek egzekucyjny w oparciu o decyzję ostateczną, która następnie została uchylona, to przerwanie biegu terminu przedawnienia ulega wstecznemu „anulowaniu”.
NSA słusznie zauważył, że nie do pogodzenia z zasadą państwa prawa, jest sytuacja w której naruszenie prawa przez organy państwa (będące przyczyną uchylenia decyzji) powodowałaby korzystne dla państwa konsekwencje w postaci dłuższego okresu do dochodzenia od podatnika wykonania obowiązku – co byłoby niekorzystne dla podatnika.