Wkrótce wejdą w życie istotne zmiany w polskim prawie gospodarczym, których celem jest uproszczenie procedur administracyjnych, ograniczenie nadmiernej biurokracji oraz usprawnienie współpracy przedsiębiorców z organami publicznymi. Nowelizacja przepisów wprowadza rozwiązania, które mają realnie ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej i zwiększyć efektywność procesów formalnych. Zmiany te są odpowiedzią na długo zgłaszane potrzeby rynku i będą miały istotny wpływ na codzienne funkcjonowanie firm w Polsce.
1. Kontrole działalności gospodarczej – zmniejszenie obciążeń
Zmiany dotyczące kontroli działalności gospodarczej to jeden z kluczowych elementów nadchodzącej reformy. Nowe przepisy wprowadzają następujące udogodnienia:
- Skrócenie czasu kontroli: Przedsiębiorcy będą mogli liczyć na krótszy czas trwania kontroli. Dla mikroprzedsiębiorców, maksymalny czas kontroli zostanie ograniczony z 12 do 6 dni. Oznacza to mniej stresu i mniejsze zakłócenie pracy przedsiębiorcy.
- Zwiększenie elastyczności w zakresie częstotliwości kontroli: Zostanie wprowadzony system, który dopasuje liczbę kontroli do poziomu ryzyka związanego z działalnością firmy. Przedsiębiorcy prowadzący działalność o niskim ryzyku będą rzadziej poddawani kontrolom.
- Publikacja informacji o ryzyku: Organy kontrolujące, takie jak ZUS, Inspekcja Handlowa czy inne instytucje, będą zobowiązane do informowania o przypisanej kategorii ryzyka przedsiębiorców podlegających kontroli. Taki system zwiększy przejrzystość i umożliwi przedsiębiorcom lepsze przygotowanie się na ewentualne kontrole.
- Obowiązek dostarczenia dokumentów przed kontrolą: Organy kontrolne będą zobowiązane do wcześniejszego przesyłania przedsiębiorcom listy dokumentów, które muszą zostać udostępnione przed rozpoczęciem kontroli. Takie rozwiązanie pozwoli przedsiębiorcom na lepsze przygotowanie się do procesu kontrolnego.
- Prawo do sprzeciwu: Przedsiębiorcy zyskają możliwość składania sprzeciwu wobec działań organów kontrolnych, jeżeli te będą nieuprawnione lub przekroczą swoje uprawnienia. Do tej pory przedsiębiorcy nie mieli takiej możliwości.
2. Ułatwienia dla działalności nierejestrowej
Kolejną zmianą jest uproszczenie zasad funkcjonowania tzw. działalności nierejestrowej, którą prowadzą osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą o minimalnym zakresie. Wprowadzone zostaną następujące zmiany:
- Posługiwanie się numerem PESEL: Osoby prowadzące działalność nierejestrową będą mogły posługiwać się numerem PESEL w obrocie gospodarczym. Znikną wątpliwości dotyczące wymogów rejestracji takiej działalności, co ułatwi życie przedsiębiorcom.
- Prostsze zasady prowadzenia działalności nierejestrowej: Dzięki nowym przepisom osoby prowadzące taką działalność nie będą musiały dokonywać rejestracji w CEIDG, co pozwoli na łatwiejszy start w biznesie.
3. Zmiany w zakresie pełnomocnictw i prokury
Nowe przepisy wprowadzają ułatwienia w zakresie składania dokumentów pełnomocnictw i prokury
w urzędach. Zamiast dostarczania pełnych dokumentów, przedsiębiorcy będą mogli wykazać swoje umocowanie w publicznych rejestrach, takich jak KRS. To zmniejszy biurokrację i zaoszczędzi czas.
W praktyce będzie to oznaczać, że:
- urzędy same sprawdzą dane pełnomocnika lub prokurenta w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) lub CEIDG,
- przedsiębiorca nie będzie musiał załączać pełnomocnictwa i odpisu KRS, jeżeli jego umocowanie wynika z rejestru.
To realna oszczędność czasu i mniejsze ryzyko błędów formalnych – szczególnie przy elektronicznych wnioskach i w kontaktach z urzędami działającymi przez ePUAP czy e-Urząd Skarbowy.
4. Zmiany w zakresie rzemiosła i form działalności
Zmiany w definicji rzemiosła i rzemieślnika umożliwią przedsiębiorcom rzemieślnikom wybór spośród szerokiego wachlarza form prawnych prowadzenia działalności. Zyskują oni tym samym większą elastyczność, co ułatwi im dostosowanie działalności do zmieniających się warunków rynkowych.
5. Usprawnienia w relacjach z administracją publiczną
Przedsiębiorcy zyskają nowe mechanizmy do obniżenia obciążeń administracyjnych, m.in. poprzez:
- Możliwość umorzenia należności: Organy administracyjne będą miały prawo umorzyć należności wynikające z kar administracyjnych, zwłaszcza w przypadkach, gdy egzekucja tych kar nie jest możliwa (np. brak majątku).
- Wezwania miękkie: W celu uniknięcia wszczynania formalnych postępowań, administracja będzie mogła wysyłać przedsiębiorcom tzw. wezwania miękkie – przypomnienia o obowiązkach bez konieczności wszczynania postępowania.
6. Elektronizacja postępowań i nowe formy zawierania umów
Zgodnie z nowymi przepisami, nastąpi przyspieszenie procesów administracyjnych poprzez elektronizację postępowań:
- Postępowania przed KIO: Zostaną one zdalne, co oznacza, że przedsiębiorcy będą mogli uczestniczyć w rozprawach online, co znacząco zaoszczędzi czas i pieniądze.
- Umowy leasingowe w formie dokumentowej: Zostanie wprowadzona możliwość zawierania umowy leasingu w formie dokumentowej, co zmniejszy formalności przy zawieraniu tego typu umów.
7. Zasada „one in, one out”
Zgodnie z nowymi przepisami, wprowadzanie nowych obowiązków administracyjnych będzie wiązało się z koniecznością redukcji istniejących obciążeń. Zasada „one in, one out” oznacza, że każdemu nowemu obowiązkowi administracyjnemu będzie musiała towarzyszyć likwidacja lub zmniejszenie innego obowiązku. Dzięki temu przedsiębiorcy unikną nadmiernego obciążenia biurokratycznego.
Aktualny status projektu uchwały
Pierwotnie zakładano, że nowe regulacje wejdą w życie z dniem 1 maja 2025 roku, z wyjątkiem przepisów dotyczących postępowań odwoławczych przed Krajową Izbą Odwoławczą, które mają zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku. Jednak z uwagi na to, że projekt ustawy dopiero 24 kwietnia 2025 roku przeszedł III czytanie w Sejmie – kończąc tym samym prace legislacyjne w izbie niższej – należy liczyć się z przesunięciem terminu wejścia w życie zmian. Projekt czeka jeszcze na rozpatrzenie przez Senat oraz podpis Prezydenta.
Podsumowanie – co oznaczają zmiany dla przedsiębiorców?
Nadchodzące zmiany w polskim prawie gospodarczym mają na celu ułatwienie przedsiębiorcom życia, zmniejszenie formalności oraz uproszczenie procedur administracyjnych. Zyskają na tym zarówno mikroprzedsiębiorcy, którzy zyskają więcej czasu na prowadzenie biznesu, jak i ci, którzy zajmują się działalnością nierejestrową. Zmiany te przyczynią się do uproszczenia codziennego zarządzania firmą
i poprawią współpracę z administracją publiczną.